Günümüzde sağlıklı beslenme bilincinin artması olumlu bir gelişmedir. Ancak bazı kişilerde bu durum zamanla takıntılı bir hale dönüşebilir.
Besinlerin içeriğini aşırı sorgulamak, “zararlı” gördüğü gıdalardan kaçınmak ve sağlıklı beslenmeyi hayatın merkezine koymak, Ortoreksiya Nervoza olarak adlandırılan bir yeme bozukluğuna yol açabilir.
Bu yazıda, Ortoreksiya Nervoza’nın ne olduğunu, belirtilerini ve tedavi sürecini Piandpi Ali Akbulut bakış açısıyla ele alacağız.
Ortoreksiya Nervoza Nedir?
Ortoreksiya Nervoza, kişinin sağlıklı beslenme konusundaki takıntılı davranışlarını tanımlayan bir yeme bozukluğudur.
Kişi yalnızca “doğru”, “temiz” veya “doğal” besinleri tüketme konusunda aşırı hassasiyet gösterir.
Başlangıçta sağlıklı yaşam amacıyla başlayan bu tutum, zamanla katı diyet kuralları, sosyal izolasyon ve kaygı bozuklukları ile sonuçlanabilir.
Ortoreksiya klasik yeme bozukluklarından farklıdır çünkü amaç zayıflamak değil, “kusursuz beslenmek”tir. Ancak bu mükemmeliyetçi tutum, hem fiziksel hem psikolojik dengeyi bozabilir.
Ortoreksiyanın Ortaya Çıkış Nedenleri
Piandpi Ali Akbulut ekibine göre Ortoreksiya Nervoza’nın gelişiminde birden fazla etken rol oynar:
- Sosyal medyada sağlıklı yaşam baskısı ve mükemmel beden algısı
- Kişilik olarak mükemmeliyetçilik veya kontrol ihtiyacı
- Kaygı bozuklukları ve obsesif eğilimler
- Geçmişte yaşanan sağlık sorunları veya kilo problemleri
- Düşük öz güven ve dış onay ihtiyacı
Bu nedenler bir araya geldiğinde kişi, sağlıklı beslenmeyi “hayatının kontrolünü elinde tutmanın” bir yolu olarak görebilir.
Ortoreksiya Nervoza Belirtileri
Ortoreksiyanın belirtileri zamanla artar ve kişinin yaşam kalitesini düşürür. Belirtiler fiziksel, psikolojik ve davranışsal olarak üç grupta incelenebilir.
Fiziksel Belirtiler
- Aşırı kilo kaybı veya beslenme yetersizlikleri
- Halsizlik, enerji düşüklüğü
- Ciltte solgunluk, saç dökülmesi, tırnak kırılması
- Uyku problemleri
- Sindirim sistemi sorunları (şişkinlik, kabızlık, mide ağrısı)
Psikolojik Belirtiler
- “Kusursuz beslenemediğinde” suçluluk veya utanç duygusu
- Besinlerle ilgili yoğun endişe ve kontrol ihtiyacı
- Yiyecek seçiminde katı kurallar geliştirme
- Yeme planı dışına çıkmaktan korkma
- Sosyal etkinliklerden uzaklaşma veya yemekli ortamlardan kaçınma
Davranışsal Belirtiler
- Paketli, işlenmiş ya da dışarıda yapılan yiyecekleri tamamen reddetme
- Günün büyük kısmını yiyecek planlamaya ve içerik okumaya ayırma
- Kendi hazırlamadığı yemekleri yememek
- “Temiz beslenme” kavramını abartılı şekilde savunma
- Sosyal ortamlarda yemekle ilgili aşırı eleştirici tutumlar
Ortoreksiya Nervoza ve Psikolojik Boyut
Ortoreksiya yalnızca bir yeme alışkanlığı sorunu değildir; anksiyete, kontrol ihtiyacı ve mükemmeliyetçilik temelli bir psikolojik süreçtir.
Kişi, beslenme biçimini kimliğinin bir parçası haline getirir ve bu konuda hata yapma ihtimali yoğun stres yaratır.
Zamanla bu durum sosyal izolasyona, özgüven düşüklüğüne ve depresif duygu durumlara yol açabilir.
Piandpi Ali Akbulut, terapi sürecinde kişinin bu kontrol ihtiyacının altında yatan kaygı ve öz değer inançlarını ele alır.
Dikkatinizi Çekebilir: Konya EMDR
Ortoreksiya Nervoza Nasıl Tedavi Edilir?
Ortoreksiya, farkındalıkla ve profesyonel destekle tedavi edilebilen bir durumdur. Tedavi süreci kişinin hem beslenme alışkanlıklarını hem de düşünce kalıplarını yeniden yapılandırmayı amaçlar.
1. Psikoterapi
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), Ortoreksiya tedavisinde en etkili yöntemlerden biridir.
Bu terapi, kişinin “iyi” ve “kötü” yiyecek algılarını sorgulamasına, esnek düşünme becerisini geliştirmesine yardımcı olur.
Piandpi Ali Akbulut, bireyin yeme davranışını kontrol etme ihtiyacının arkasındaki duygusal nedenleri keşfetmesine odaklanır.
2. Beslenme Danışmanlığı
Bir diyetisyenle yapılan kontrollü planlama, besin dengesinin yeniden kurulmasını sağlar.
Amaç, kişinin “yasak” ve “serbest” gıdalar arasında kurduğu sert çizgileri yumuşatmaktır.
3. Farkındalık ve Kabul Yaklaşımı
Mindfulness (bilinçli farkındalık) temelli teknikler, kişinin yemekle kurduğu ilişkiyi yargısız bir biçimde gözlemlemesini sağlar.
Bu sayede birey, “kontrol etmek” yerine “anlamak ve denge kurmak” becerisi kazanır.
4. Sosyal Yaşamın Güçlendirilmesi
Ortoreksiya tedavisinde sosyal izolasyonu azaltmak önemlidir.
Kişinin yeniden sosyal ortamlara katılması, esnek düşünme becerisini pekiştirir ve yaşam kalitesini artırır.
Ortoreksiya Nervoza’nın Tedavi Edilmemesi Durumunda
Tedavi edilmeyen Ortoreksiya, uzun vadede hem fiziksel hem psikolojik sağlık üzerinde ciddi sonuçlar doğurabilir:
- Beslenme bozukluklarına bağlı yetersizlikler
- Hormonel dengesizlikler
- Sosyal izolasyon ve depresyon
- Yoğun suçluluk ve utanç duyguları
- Yeme bozukluklarının (örneğin anoreksiya veya bulimiya) gelişme riski
Erken farkındalık ve doğru müdahale, bu döngünün kırılmasını sağlar.Sağlıklı beslenme elbette önemlidir, ancak denge kaybolduğunda sağlıklı olan davranış bile zararlı hale gelebilir. Ortoreksiya Nervoza, sağlıklı yaşam arayışının aşırıya kaçtığında nasıl bir psikolojik yük oluşturabileceğini gösterir. Piandpi Ali Akbulut, bu tür yeme bozukluklarında kişinin beden algısını, duygusal ihtiyaçlarını ve kontrol mekanizmalarını bütüncül bir şekilde ele alarak kalıcı iyileşmeyi hedefler.
